خلاصه کتاب

   این کتاب با هدف آموزش حفاظت در برابر پرتوهای یونساز در مراکز صنعتی تألیف شده  است. مطالب ارائه شده در آن می ‏تواند در آموزش پرتوکاران و مسئولین فیزیک بهداشت در صنایع نفت و گاز، صنایع آهن و فولاد، صنایع نظامی و فضایی، ‏مهندسی عمران، مهندسی خاک و کشاورزی، علوم باستان  شناسی و زمین  شناسی، مطالعات آزمایشگاهی صنعتی و عملیات ‏ردیابی، اکتشاف معادن، تأسیسات و کارخانه  های تولید مواد (کاغذ، پارچه، آلومینیوم، کاغذ، لاستیک، سیمان و....) مورد استفاده ‏قرار گیرد. ‏

    از آنجا که کاربرد منابع پرتو‎ ‎در بسیاری از این مراکز در فعالیت  هایی، مانند چاه  پیمایی، سنجشگرهای پرتوی و آنالیز مواد ‏رو به افزایش است، با پیشرفت سریع تکنولوژی پرتوی، کنترل مخاطرات بالقوة این منابع نگرانی  هایی را به دنبال دارد؛ زیرا عدم رعایت نکات ایمنی هنگام کار با پرتو می  تواند خطرات جدی برای ‏کارکنان، مردم و محیط زیست به همراه داشته باشد. بدیهی است آموزش صحیح کارکنان در زمینه ی حفاظت در برابر اشعه از اهمیت بسیار ‏زیادی برخوردار است، همچنین آموزش لازم به مسئولین این مراکز در طراحی دقیق یک "برنامة حفاظت در برابر اشعه" بر ‏اساس توصیه  ها و الزامات حفاظتی که اجرای مفاد آن ایمنی مردم و کارکنان را تضمین نماید، ضروری به نظر می رسد. ‏

    این کتاب علاوه بر آموزش پرتوکاران، راهنمایی ‌های لازم را جهت طراحی و تنظیم یک برنامة حفاظت در برابر اشعه منطبق با ‏مقررات واحد قانونی ارائه می  کند. 

   سرفصل و ترتیب مطالب کتاب، بر اساس بخش چهارم استانداردTCS 18 ‎‏ (منتشر شده در سال 2019 توسط آژانس بین‌المللی ‏انرژی اتمی) تنظیم شده است:‏

‎[Postgraduate Educational Course in Radiation Protection and the Safety of Radiation Sources], ‎Standard Syllabus; TRAINING COURSE SERIES No. 18(Rev. 1), IAEA, 2019‎

    با بررسی و ترجمه کتب آموزشی دوره  های حفاظت در برابر اشعه در سایر کشورها (کانادا، استرالیا و ایالت های آمریکا مانند ‏کالیفورنیا، لوئیزیانا، ماساچوست، نیویورک، ..... ) گردآوری مطالب انجام شده و با شیوة جدیدی در مقایسه با کتاب آموزش فعلی ‏در کشورمان تألیف شده است. 

     همچنین ترجمة بخش  هایی از منابع زیر، در تکمیل مفاهیم علمی و آموزشی، نحوة تدریس و ساده ‌گویی در فصل -های ‏تخصصی نقش مؤثری داشته است:‏

-  اسلایدها و کتاب‎ های آموزشی حفاظت و ایمنی پرتو، تدوین شده در دپارتمان های بهداشت، ایمنی و محیط زیست در برخی ‏دانشگاه  ها (مانند کلارکسون در نیویورک، آلبرتا در کانادا، ، نورت  وسترن در شیکاگو، مریلند، دانشگاه کالیفورنیا و کانکتیکات ‏در آمریکا) که در حال حاضر در مراکز صنعتی و آزمایشگاه  ها جهت کاهش پرتوگیری شغلی مورد استفادة پرتوکاران در این ‏کشورها قرار می  گیرد.‏

- متون منتشر شده از طرف آژانس بین المللی انرژی اتمی ‏IAEA‏، که شامل مجموعه  های مربوط به حفاظت پرتوی در ‏مراکز صنعتی (مانند ‏No.34‎‏ ‏Safety Reports Series‏) و کتاب‌ های آموزشی مربوط به آنها (مانندTraining course ‎series No. 40‎‏) است.‏

- اسلایدهای مربوط به دوره  های آموزشی حفاظت در برابر اشعه در صنایع که توسط آژانس بین  المللی انرژی اتمی برگزار شده  ‏است.‏

-  ضوابط اخذ مجوز کار با منابع پرتو، راهنمای ایمنی و ضوابط کار با پرتو (Safety Guides‏ و ‏Codes of Practice)، ‏منتشر شده در دپارتمان  های مربوطه در برخی کشورها.‏

    فصل  های نخست این کتاب، با فرض اینکه دانش اولیه  ای از علوم پایه وجود دارد، با یادآوری اصطلاحات و ‏مفاهیم پایه در مورد ساختار اتم و پرتوزایی، به معرفی انواع پرتوهای یونساز و تعریف کمیت  های پرتوسنجی پرداخته است. همچنین ‏با معرفی منابع پرتو، اثرات بیولوژیکی و روش  های آشکارسازی پرتوها را شرح داده و روش  های حفاظت در برابر پرتوگیری داخلی ‏و خارجی را بیان می کند. در فصل  های بعدی با شرح تخصصی فعالیت  های پرتوی در صنایع شامل سنجشگرهای پرتوی، چاه  پیمایی و آنالیز مواد، به خطرات پرتوگیری شغلی و اقدامات حفاظتی در هر یک از این فعالیت  ها می پردازد. ‏

امید است چاپ این اثر با رویکرد جدید در نحوة تدریس، نقش مؤثری در آموزش حفاظت در برابر اشعه و فراگیری بهتر کارکنان ‏در مراکز صنعتی داشته و گامی در جهت کاهش پرتوگیری شغلی در کشورمان باشد.

{دریافت اطلاعات بیشتر و فهرست کامل مطالب، خرید و ثبت سفارش کتاب از طریق سایت انتشارات پژوهشگاه علوم و فنون هسته  ای https://nstp.nstri.ir امکان پذیر است.}